door Albert Verheij

Wij kijken als Werkgroep Rechtswetenschapmet grote tevredenheid terug op dit eerste evenement [1]. Het congres was goed bezocht en met name de aanwezigheid van jonge onderzoekers viel op. Wij hopen van harte dat hun betrokkenheid duurzaam zal blijken.

De discussie was geanimeerd en werd onder andere gevoed door interessante rechtsvergelijkende informatie afkomstig van Aurelia Colombi Ciacchi en Rob van Gestel (om die reden hebben wij hen gevraagd om hun powerpoints beschikbaar stellen op deze website). Onderstaand volgt de korte weergave van enkele (uiteraard zeer algemene) conclusies die aan het einde van de dag vielen te trekken. Aan het slot van dit verslag geven wij aan welke volgende stap ons voor ogen staat.

Autonomie

In de kern genomen ging het vandaag over autonomie: hoe kunnen wij als wetenschap het initiatief grijpen? Positief was dat in de discussie bleek dat daartoe veel kansen zijn. We hoeven ons dus niet blind te staren op NWO. Er tekenden zich drie handelingsperspectieven af.

Handelingsperspectief 1: gedeelde basis

Ten eerste is het niet noodzakelijk om het onderling als rechtswetenschappers overal over eens te worden, dat lukt toch nooit. Om één vuist naar buiten te maken, is slechts vereist dat we identificeren waar we het wél over eens zijn, met andere woorden: wat is onze gedeelde basis? Een vraag die als vertrekpunt zou kunnen dienen is: wat zou er verloren gaan als klassiek juridisch onderzoek verdwijnt?

Handelingsperspectief 2: samenwerking

Ten tweede kan de samenwerking worden gezocht binnen consortia, daar wordt bovendien meer geld verdeeld dan bij NWO. Juridische expertise ontbreekt daar vaak, terwijl die wel hard nodig is, maar juridische onderzoekers en vertegenwoordigers van andere disciplines weten elkaar nog niet goed te vinden. Individuele onderzoekers die zouden willen aanhaken weten veelal niet hoe ze dat kunnen doen.

Handelingsperspectief 3: eigen organisatie(cultuur)

Ten derde hebben we weliswaar beperkt greep op de hoeveelheid geld die voor juridisch onderzoek beschikbaar is, maar kunnen we wel invloed uitoefenen op de eigen organisatie. Veel kwesties (bijv. publicatienormen en onderwijsprogrammering met beperking van de academische vrijheid als gevolg) worden niet door het ministerie of door NWO opgelegd, maar dat doen we onszelf aan. Het is mogelijk om eventuele perverse prikkels te identificeren en aan te pakken. Verder zijn verbeteringen mogelijk op het gebied van loopbaanbegeleiding. Enerzijds voelen jonge onderzoekers zich soms ontmoedigd door alle hoepels waar ze doorheen moeten springen. Strategisch (opportunistisch) gedrag drukt de inhoud weg, terwijl het juist die inhoud was die mensen tot een academische carrière bewoog. Het is zaak de inhoud centraal te blijven stellen in gesprekken en dat hebben we zelf in de hand. Behalve voor jonge onderzoekers dient er ook aandacht te zijn voor oude(re) onderzoekers, niemand kan 30 jaar lang creatief en vernieuwend zijn. Ten slotte werd onder dit hoofd verschillende keren het belang van onderlinge solidariteit benadrukt, die valt te versterken door bijvoorbeeld geen individuele prestaties, maar groepsprestaties centraal te stellen.

Hoe nu verder?

Wij hebben het congres inmiddels geëvalueerd en hebben besproken wat een goede vervolgstap zou kunnen zijn. Naar ons idee is dat een bijeenkomst in november over de vraag wat onze gedeelde basis is. Voor een vruchtbare discussie is wel nodig dat deze wordt voorbereid. Hoe we dit gaan doen, wordt nader bericht. Suggesties en ideeën zijn natuurlijk van harte welkom, we willen de discussie zeker niet monopoliseren.

[1] Een aantal van de slides van de presentaties zijn hier te vinden.

*De bijeenkomst is mede tot stand gekomen dankzij een bijdrage van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).